Wstęp
W artykule chciałbym przedstawić argumenty przemawiające za tezami fatalizmu logicznego i teologicznego oraz rozważyć stanowisko, według którego fatalizm teologiczny jest redukowalny do fatalizmu logicznego. Następnie zaprezentuję pogląd Lindy Zagzebski głoszący, że fatalizm teologiczny nie jest redukowalny do fatalizmu logicznego, oraz poddam krytyce
antyredukcyjny argument tej autorki. Wprowadzeniem do tych rozważań będzie podanie zarysu historycznego sporu fatalistów z antyfatalistami. Wyjaśnienia wymaga ujęcie w tych rozważaniach zagadnienia przedwiedzy Bożej. Założenie przedwiedzy Bożej stanowi jedną z przesłanek argumentu fatalistycznego. Boża przedwiedza stanowi też szczególny przypadek Bożej
wszechwiedzy, która jest pojęciem kluczowym dla rozważań z zakresu teologii filozoficznej (naturalnej), ale można również ją rozważać jako problem w ramach samej filozofii i logiki wiedzy. W rozważaniach teologicznych wszechwiedza – w tym i przedwiedza – związane są z takimi zagadnieniami, jak problem wolności woli ludzkiej, zagadnienie opatrzności Bożej
i problem zła. Rozważania nad uprzednią Bożą wiedzą można zaliczyć do ontoteologii lub ontologii Boga, odróżniając przy tym ontologię Boga od metafizyki Boga1. Analizy ontoteologiczne dotyczyć mogą właśnie problemu współmożliwości przedwiedzy i wolności woli albo przedwiedzy i czasu.
Słowa kluczowe
przekonanie, fatalizm, wiedza, sąd, Zagzebski
Fatalism logical and theological and God’s foreknowledge discussion with Linda Zagzebski’s anti-reductive argument
Summary
The article presents arguments for theological and logical fatalism and analyzes the view that the theological fatalism can be reduced to or transformed into the logical one. Next, there follows a critique of Linda Zagzebski’s thesis that theological fatalism
is not reducible to logical fatalism. The article begins with a brief presentation of the controversy between the proponents and opponents of the theological fatalism.
Keywords
belief, fatalism, knowledge, proposition, Zagzebski