Autor „Między koniecznością a wolnością…” podejmuje fundamentalne pytania o relację między wszechmocą Boga a wolnością człowieka. Jeśli Bóg jest wszechmocny, wszechwiedzący, to jak człowiek może być wolny. Jeśli zaś człowiek jest wolny – to wobec faktu zła i przy założeniu wszechmocy Boga – jak Bóg może być dobry i doskonały?
Rozprawa ma jasno sprecyzowany zakres i cel, którym jest przedstawienie Anzelmowej koncepcji wolności człowieka i jej relacji do atrybutów boskich na podstawie analizy O zgodności przedwiedzy, predestynacji i łaski Bożej z wolną wolą z wykorzystaniem aparatury pojęciowej wypracowanej w obrębie współczesnej, o korzeniach analitycznych, refleksji na ten temat. […] Praca jest przydatna na polskim rynku historyczno-filozoficznym: wprowadza ona nań nieznany wcześniej tekst Anzelma, wsparty komentarzem z jednej strony prezentującym dzieło w kontekście historycznym i porównawczym z innymi pracami Anzelma, a z drugiej pokazującym jego pewną wybraną tradycję interpretacyjną, też właściwie słabo znaną u nas, a ważną, przez to że pomagającą „przebić się” tekstom średniowiecznym do szerszego kręgu odbiorców, wciągającą je w wir współczesnych dyskusji filozoficznych i teologicznych.
z recenzji prof. M. Olszewskiego
Wideo promocyjne
Spis treści
Przedmowa
Wykaz skrótów
Wprowadzenie
I. Wolność woli i konieczność
II. Kompatybilizm i inkompatybilizm
1. Filozoficzne źródła doktryny św. Anzelma o Bożej przedwiedzy i wolnej woli
1.1. Augustyn
1.1.1. Rozwiązanie modalne
1.1.2. Boża przedwiedza jako gwarant wolności
1.1.3. Przypadek Boga a przypadek człowieka
1.1.4. Wieczność a czas
1.2. Boecjusz
1.2.1. Konieczność
1.2.2. Wieczność
2. Przedwiedza Boga a wolność woli
2.1. Bóg – byt doskonały
2.2. (Przed)wiedza Boga
2.2.1. Czy wiedza Boga jest przyczyną rzeczy, czy też rzeczy są przyczyną wiedzy Boga?
2.2.2. Czy Bóg poznaje to, co nie istnieje?
2.2.3. Czy Bóg poznaje zło, czyli grzech?
2.3. Wolna wola
2.3.1. Po co wolna wola rozumnemu stworzeniu?
2.3.2. Czym jest wolny wybór woli?
2.3.2.1. Podział woli i definicja wolności woli
2.3.2.2. Affectiones
2.4. Zgodność Bożej przedwiedzy z wolną wolą
2.4.1. Argument I: konieczność następcza
2.4.2. Argument II: przedwiedza a czas i wieczność
2.4.3. Argument III: argumentum ex concesso
3. Predestynacja a wolna wola
3.1. Augustyn o przeznaczeniu
3.2. Eriugena w sprawie predestynacji
3.3. Rozwiązanie Anzelma
3.3.1. Predestynacja a przedwiedza
3.3.2. Jak Bóg predestynuje fakty przygodne, które zachodzą dzięki wolnej woli
4. Łaska a wolny wybór
4.1. Augustyn o łasce
4.1.1. Pelagianizm
4.1.2. Łaska a wolna wola według Augustyna
4.2. Natura a łaska
4.2.1. Grzech pierworodny
4.2.2. Wolny wybór (liberum arbitrium) a wolność (libertas)
4.3. Łaska, wola, wolność
Wnioski
Appendix. Św. Anzelm z Canterbury. O zgodności przedwiedzy, predestynacji i łaski Bożej z wolną wolą
1. Przedwiedza i wolny wybór
2. Predestynacja i wolny wybór
3. Łaska i wolny wybór
Bibliografia
Indeks osób
Summary